Khai Thái - nơi sản xuất sợi chuối đầu tiên tại Việt Nam

Cây chuối từ lâu đã gắn bó với đất và người dân Khai Thái. Để tận dụng thế mạnh của xã, tháng 7/2020, HTX Thương mại và Dịch vụ nông nghiệp Khai Thái chuyên sản xuất, chế biến cây chuối thành sợi đầu tiên tại Việt Nam được thành lập, với tiền thân là các tổ sản xuất trên địa bàn.

Ông Nguyễn Đức Tuấn, Chủ tịch HĐQT HTX, cho hay tận dụng lợi thế của xã Khai Thái là vùng chuyên canh cây chuối rộng hàng trăm ha, tôi đã tìm hiểu để phát triển nghề rút sợi tơ chuối và làm sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ loại tơ này, với mục tiêu chế biến sợi chuối thô để sản xuất ra những sản phẩm thủ công mỹ nghệ đặc trưng, giấy các loại như giấy in tiền, giấy gói hàng, đến những vật liệu cao cấp dùng trong công nghiệp ô tô, du thuyền… có giá trị kinh tế cao.

Để đảm bảo chất lượng nguồn nguyên liệu, HTX ứng dụng canh tác theo quy trình sản xuất sạch, an toàn sinh thái, điển hình như trong việc sử dụng phân bón, các hộ loại bỏ hóa chất, phân bón hóa học độc hại, chỉ sử dụng phân hữu cơ, phân chuồng ủ hoai. Trong công tác bảo vệ cây trồng, HTX sử dụng các loại thuốc vi sinh, hoạt chất tự chế từ nguyên liệu thân thiện với môi trường, đặc biệt, khi chuối ra buồng, đậu quả, HTX ứng dụng kỹ thuật bao trái với túi chuyên dụng để ngăn chặn sâu bệnh, qua đó giảm thiểu lượng thuốc sử dụng. Về việc lấy tơ, HTX làm sạch thân cây chuối (sau khi đã thu hoạch quả) rồi đưa vào máy xẻ để thực hiện công đoạn tách, phân loại bẹ, tiếp đó, cho vào máy tuốt sợi và tiếp tục phơi nắng cho khô. Từ sợi tơ chuối, những người thợ thủ công ở Khai Thái đã tết, bện thành nhiều sản phẩm thủ công mỹ nghệ như: Túi, giỏ, sọt, làn, khay, thảm... với kiểu dáng độc đáo, phong phú, tùy theo đơn đặt hàng của đối tác. Sợi chuối có đặc tính dẻo dai, thấm hút tốt, khả năng kháng nấm mốc; sản phẩm từ tơ chuối thoáng khí, rất nhẹ, cách âm, cách điện…

Phần nước ép từ thân cây chuối được kết hợp với quả chuối chín để ủ enzyme sinh học thành nước dinh dưỡng dùng tưới rau, cây ăn quả; bã từ thân chuối được tận dụng ủ thành phân vi sinh bón cho cây trồng, vừa cung cấp vi chất lại thân thiện với môi trường. Trung bình một tấn thân chuối thu được 10 - 15 kg sợi chuối, sau khi phơi khô, tết, bện thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ xuất khẩu, giá trị kinh tế được nâng lên rất nhiều. Chỉ trong 1 năm hoạt động, từ 2 - 3 lao động ban đầu, đến thời điểm hiện tại, quy mô của HTX TM&DV nông nghiệp Khai Thái đã mở rộng thêm 3 cơ sở sản xuất tại thôn Lập Phương và Vĩnh Trung, tạo việc làm cho 30 lao động địa phương, đảm nhận các phần việc từ chặt chuối, vận chuyển, tuốt sợi, ép bã, ngâm ủ nước thân chuối, quả chuối để làm chế phẩm sinh học hữu cơ, sản xuất một số đồ thủ công mỹ nghệ, gia dụng bằng sợi chuối. Trong đó, người có thu nhập thấp nhất là 4,5 triệu đồng/tháng; người có thu nhập cao lên tới cả chục triệu đồng mỗi tháng, đáng nói, công việc tết, bện sản phẩm từ tơ chuối không quá nặng nhọc nên người cao tuổi cũng có thể tham gia.

Đại diện UBND xã Khai Thái cho biết, trong thời gian tới xã sẽ tích cực hỗ trợ nhân rộng các mô hình sản xuất điểm, ứng dụng canh tác an toàn sinh thái trên nhiều loại cây trồng khác. Nhân rộng mô hình tại một số thôn trên địa bàn xã nhằm được thu gom được nhiều hơn nữa các phụ phẩm nông nghiệp trên các diện tích trồng chuối của địa phương; đồng thời giải quyết bài toán khó về môi trường cho vùng chuyên canh chuối hiện nay của địa phương.

Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ tơ chuối của HTX TM&DV nông nghiệp Khai Thái đã đạt  sản phẩm OCOP  4 sao năm 2021 gồm: Đèn sợi chuối; tảo sái sợi chuối; túi sách sợi chuối; lọ hoa sợi chuối; giỏ đựng đồ con cú sợi chuối; cọ cốc chén sợi chuối. Thời gian tới, HTX sẽ tiếp tục phát triển để các sản phẩm từ sợi chuối có thể trở thành sản phẩm mũi nhọn của địa phương, đạt mức 5 sao của Chương trình OCOP và sẵn sàng tham gia vào các chương trình quốc gia trong phát triển nông nghiệp nông thôn cũng như làm tăng chất lượng mặt hàng nông sản vùng… Qua đó, hỗ trợ các địa phương cách làm sợi chuối, giúp người dân có thêm cơ hội việc làm, góp phần phát triển kinh tế gia đình cũng như phát triển bền vững đất nước trong thời kỳ hòa nhập.